عادات رفتاری، جزئی از خصیصه افراد به شمار می‌رود كه براحتی شكل گرفته، ولی بسختی از انسان جدا می‌شود، طوری كه انگار جزئی از رفتارهای ذاتی می‌گردد. در بیشتر موارد هم این عادات، عادات بد رفتاری را تشكیل می‌دهند.
یكی از همین عادات، ناخن جویدن است كه گرچه در همه گروه‌های سنی مشاهده می‌شود، ولی بیشتر كودكان گرفتار این رفتار هستند.
ممكن است خود شما هم دچار این عادت بد باشید، ولی تاكنون به آن توجه نكرده باشید. با حضور در جلسات خسته‌كننده سخنرانی یا زمان تماشای یك فیلم دلهره‌آور ممكن است ناخودآگاه، ناخن‌هایتان را بجوید كه در برخی شرایط به عادت همیشگی شما بدل می‌شود.
در واقع ناخن جویدن نوعی عادت عصبی است كه از نمونه‌های آن می‌توان به كشیدن یا كندن موها، انگشت مكیدن یا دست كردن داخل بینی اشاره كرد.
این رفتار میان كودكان و بزرگسالان شایع است كه جویدن پوسته ناخن، بافت نرم اطراف ناخن و حتی خود ناخن را شامل می‌شود. این پدیده در 28 تا 33 درصد كودكان 7 تا 10 ساله مشاهده می‌شود كه از این میان، 19 تا 29 درصد را افراد بالغ و 5 درصد را میانسالان تشكیل می‌دهند، ولی برخی مطالعات نشان می‌دهد 45 تا 60 درصد كودكان 8 تا 11 ساله بیشتر در معرض ناخن جویدن قرار دارند و بیشترین سنی كه به این رفتار گرایش دارند، افراد 10 تا 18 ساله هستند.
البته پس از 18 سال این رفتار بندرت مشاهده می‌شود، ولی گاهی تا سنین بالاتر نیز ادامه می‌یابد. به خودی خود، ناخن جویدن شاید فقط رفتاری نامناسب و عصبی به نظر برسد، ولی اگر درمان نشود، ممكن است وخیم شده، موجب خونریزی، كبودشدگی، عفونت یا آسیب جدی و دائمی ناخن‌ها شود.
افراد اغلب این رفتار را ناخودآگاه انجام می‌دهند و توقف آن به خاطر آگاه نبودن از بروز رفتار بسیار دشوار است.
ناخن جویدن از كجا شروع می‌شود
این رفتار محرك در پسران نسبت به دختران شایع‌تر است و در موقعیت‌های ناآرام، پراسترس، گرسنگی، خستگی و عدم فعالیت تشدید می‌شود. در برخی موارد این رفتار می‌تواند علامت نوعی اختلال ذهنی یا احساسی باشد. در واقع علت ناخن جویدن، وسواسی تركیبی از عوامل زیستی و محیطی است.
گاهی این رفتارها در حیوانات هم دیده می‌شود كه اغلب نوعی مكانیسم آرایشی و بهداشتی در مغز تلقی می‌شود كه برای تمیز كردن خود از آن استفاده كرده، منجر به بروز این رفتارها می‌شود. به عنوان مثال، دانشمندان موش‌هایی را مورد بررسی قرار داده‌اند كه فاقد یك ژن خاص هستند و انجام بیش از حد رفتار ذكر شده باعث كچل شدن نقاطی از موهای آنها می‌شود. این رفتار موش‌ها تحت شرایط استرس‌زا تشدید می‌شود.
از علل اصلی ناخن جویدن می‌توان به استرس و خستگی اشاره كرد. برخی افراد با این كار از اضطراب رها می‌شوند و وقتی ذهن آنها خسته است، قسمتی از بدن خود را درگیر كاری می‌كنند.
كودكان و حتی افراد بالغ در واكنش به استرس برای رهایی از احساسات سركوب شده خود از مكانیسمی تطبیقی استفاده می‌كنند كه به نوعی رفتار عادتی بدل می‌شود.
بیشتر این افراد اغلب تصویر ضعیفی از خود در ذهن داشته، به خاطر مشكلات و اضطراب‌هایی كه در درونشان ریشه دارد، خود را تنبیه می‌كنند. در حقیقت این رفتار جایگزینی منطقی برای مشكل آنهاست. برخی تنها در خواب شروع به جویدن ناخن‌ها می‌كنند كه این امر مرتبط با استرس ناشی از خواب یا رویای آنهاست.
تنهایی و وراثت هم می‌توانند دلایل دیگری باشند كه فرد را ترغیب به ناخن جویدن می‌كنند. افرادی كه دارای عادات وسواسی هستند و زیاد دست‌هایشان را می‌شویند، بیشتر دچار این رفتارها می‌شوند.
این رفتار بیشتر در كودكانی مشاهده می‌شود كه دچار اختلال بیش‌فعالی، بی‌توجهی، اختلال اضطرابی و دفع ادرار غیرارادی هستند.
پیامدهایی كه باید جدی بگیرید
ناخن جویدن علاوه بر پیامدهای فیزیكی، نتایج بد احساسی هم روی فرد به جا می گذارد. ناخن جویدن دائم باعث قرمزی و زخم شدن انگشت‌ها شده، ممكن است موجب خونریزی پوست اطراف ناخن‌های جویده شده و نیز عفونت آن نقطه گردد.
این كار باكتری‌ها و ویروس‌های موجود روی انگشت‌ها را به دهان منتقل كرده، احتمال بروز عفونت‌ها را بالا می‌برد.
از طرفی پوست زخم شده اطراف ناخن، محل مناسبی برای ابتلا به انواع ویروس‌ها و عفونت‌های باكتریایی می‌شود. خیس ماندن مداوم ناخن‌ها و پوست اطراف آنها احتمال عفونت قارچی ناخن و تبخال‌های دهانی را افزایش می‌دهد و ممكن است باعث ریش شدن، بد حالت شدن و از بین رفتن ناخن‌ها شود. عفونت‌ها و باكتری‌های نهفته در زیر ناخن‌ها با ورود به معده باعث بروز مشكلات و عفونت‌های معده‌ای و روده‌ای می‌شود.
از سوی دیگر ناخن جویدن بخصوص در سنین پایین كه دندان‌ها در حال رشد هستند، آثار بدی روی رشد دندان‌ها داشته، باعث رشد كج دندان‌ها و ردیف نبودن آن و التهاب لثه می‌شود.
جالب است بدانید با وجود تمام ضررهایی كه این رفتار در پی دارد، برخی به این كار ادامه می‌دهند. یك دلیل این است كه افراد با ناخن جویدن سعی می‌كنند خود را آرام كنند. زمان استرس، افراد به دنبال راهی برای آرام كردن خود می‌گردند و برخی تصور می‌كنند با جویدن ناخن‌ها احساس آرامش بهتری دارند و در واقع این رفتار در سیستم عصبی آنها اثر آرامبخش داشته و سطح تحریك را پایین می‌آورد.
دلیل دوم برای ادامه این رفتار تحریك است. به عبارت دیگر زمانی كه فردی خسته و غیرفعال است، ناخن جویدن سیستم عصبی را تا حد مورد نیاز تحریك می‌كند. این كار آنها را هوشیار نگه می‌دارد.
دلیل دیگری كه افراد را وادار به جویدن ناخن‌ها می‌كند، كمال‌گرایی است. به این معنا كه برخی به خاطر بد حالت بودن ناخن‌های خود سعی دارند با جویدن آنها به شكل مورد نظرشان برسند و رفته‌رفته این كار به عادت تبدیل می‌شود.
راه‌های مقابله با ناخن جویدن
شاید تصور كنید ناخن جویدن مشكل حادی نیست كه بخواهید به درمان آن فكر كنید، در حالی كه تداوم این رفتار علاوه بر اثرات سوئی كه به جای می‌گذارد، موجب بروز اختلالاتی در روند زندگی و كار و ارتباطات شما می‌شود. در روش‌های درمان دارویی، بیشتر از داروهای ضدافسردگی استفاده می‌كنند و چند هفته زمان می‌برد تا اثرات اولیه ظهور كند.
البته دارو درمانی شاید تا حدود 65 درصد به بهبود شما كمك كند، ولی در اصل به عنوان یك درمان مكمل مورد استفاده قرار می‌گیرد. در درمان‌های طبیعی، برخی افراد از اینوزیتول ویتامین B استفاده می‌كنند كه نیاز به ناخن جویدن را كاهش می‌دهد.
این ماده در بدن به انتقال دهنده‌های عصبی تبدیل شده، فعالیت سروتونین را در مغز كاهش می‌دهد. اینوزیتول را باید در مقادیر بالا مصرف كنید، ولی به خاطر محلول در آب بودن ویتامین B، سمی در بدن ساخته نمی‌شود.
روش دیگر، شامل تكنیك‌های روان درمانی است كه توسط متخصصان روان‌شناس صورت می‌گیرد. شاید درمان ناخن جویدن مدت زیادی طول بكشد، ولی راهكارهای ساده و اعتقاد به بهبود می‌تواند شرایط شما را روز به روز بهتر و به شما در ترك كامل این عادت رفتاری وسواسی كمك كند.
ندا اظهری
جام جم آنلاین
http://www.jamejamonline.ir/newstext2.aspx?newsnum=100821276848
